Alimenty na żonę po rozwodzie

Alimenty dla byłej żony po rozwodzie

Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w trakcie trwania małżeństwa. Są zobowiązani do wzajemnej pomocy oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Każdy z nich jest zobowiązany według swoich sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, przy czym wypełnienie tego obowiązku może polegać także, w całości lub części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Alimenty na żonę po rozwodzie są zatem naturalną konsekwencją wyżej opisanego stanu rzeczy.

Źródło obowiązku alimentacyjnego na byłą żonę (byłego męża)

Alimenty dla żony po rozwodzie mają zatem swoje źródło w istniejącym wcześniej stosunku małżeństwa. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 1987 roku wskazał, że „małżeństwo jest związkiem dwojga osób, obejmującym w zasadzie całość ich życia. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Jednym z takich skutków jest istniejący w określonych w ustawie przypadkach obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami, uregulowany w art. 60 – 61 k.r.o. Pozostawienie tego skutku jest ze społecznego punktu widzenia konieczne, gdyż nie dałoby się pogodzić z zasadami współżycia społecznego pozostawienie bez żadnego zabezpieczenia po rozwodzie małżonka potrzebującego pomocy, zwłaszcza tego, który nie dał powodu do rozwiązania małżeństwa, a który poświęcił wspólnocie rodzinnej wiele lat swego życia”.

Przepisy regulujące obowiązek alimentacyjny na byłą żonę (byłego męża)

Szczegółowe regulacje dotyczące alimentów na żonę po rozwodzie (również rzecz jasna na byłego męża) znajdują się w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, a mianowicie w art. 60 wzmiankowanej regulacji:

• Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
• Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
• Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Jakie okoliczności wpływają na wysokość alimentów?

Zgodnie z art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Sąd będzie badał te okoliczności w trakcie trwania sprawy o alimenty dlatego warto zadbać o przygotowanie odpowiedniego materiału dowodowego – niezależnie od tego po której stronie sporu się Państwo znajdujecie. Sąd orzekając alimenty na żonę po rozwodzie będzie brał to pod uwagę.

Alimenty dla żony w trakcie trwania małżeństwa

Obowiązek wzajemnej pomocy finansowej w trakcie trwania małżeństwa wynika z regulacji zawartej w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, zgodnie z którą oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Najczęściej chodzi o sytuacje, w których jeden z małżonków wychowuje dzieci i prowadzi gospodarstwo domowe, a drugi pracuje zarobkowo i nie partycypuje w ogóle (lub w niewystarczającym zakresie) w utrzymaniu swojej rodziny.

W takiej sytuacji, jeżeli jeden z małżonków pozostający we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.

Potocznie określa się powyższą instytucję mianem alimentów w trakcie trwania małżeństwa. Nie jest to określenie prawidłowe, ale w dobry sposób oddaje istotę tego zobowiązania.

Alimenty dla żony po rozwodzie z winy męża

Tytułem przypomnienia – Sąd może orzec rozwód w trzech konfiguracjach:

– bez orzekania o winie (za porozumieniem stron);

– z winy obu stron;

– z wyłącznej winy jednego małżonka.

Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Rozwód zatem musi pociągać za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej żony, aby zasądzenie alimentów było możliwe. Przepis ponadto wskazuje, że wysokość tych alimentów powinna być odpowiednia do usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego. Należy zwrócić uwagę, że żona nie musi znajdować się w niedostatku, aby otrzymać alimenty od swojego męża. W celu ustalenia zakresu alimentów w tym trybie Sąd odwoła się do wcześniej przywołanego art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W wyroku z dnia 28 października 1980 roku w sprawie o sygnaturze akt III CRN 222/80 Sąd Najwyższy podkreślił, że zakres świadczenia alimentacyjnego wobec byłego małżonka „ określa z jednej strony stopień pogorszenia się sytuacji materialnej małżonka niewinnego, a z drugiej strony zasady słuszności. Tylko bowiem zasady słuszności mogą w sposób prawidłowy wyważyć rozstrzygniecie, jaki w konkretnej sprawie zakres przyczyniania się małżonka winnego może być uznany za „odpowiedni”.

Nie ma tutaj uniwersalnej reguły. Każda sprawa jest inna i alimenty na żonę po rozwodzie będą się różnić.

Ile trwa obowiązek alimentacyjny w sytuacji rozwodu z wyłącznej winy męża?

W przypadku orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy męża czas trwania obowiązku alimentacyjnego nie jest ograniczony czasowo (jak w przypadku innych rozstrzygnięć – o czym poniżej) – o ile zmianie nie ulegną okoliczności faktyczne sprawy. Obowiązek alimentacyjny wygaśnie dopiero w razie zawarcia przez żonę nowego małżeństwa lub w razie śmierci któregokolwiek z byłych małżonków. Obowiązek alimentacyjny ma charakter ściśle osobisty i jako taki nie może być świadczony przez inne osoby.

Alimenty dla żony po rozwodzie bez orzekania o winie

Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Istnieją zatem dwie przesłanki zasądzenia alimentów w tej sytuacji:

– małżonek który domaga się zasądzenia alimentów nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia (przepis ten ma zatem zastosowanie do rozwodu bez orzekania o winie i rozwodu z winy obu stron);

– małżonek który domaga się alimentów znajduje się w niedostatku (w największym możliwym skrócie – nie może samodzielnie zapewnić sobie środków utrzymania).

W przypadku rozwodu bez orzekania o winie trudniej jest uzyskać alimenty od byłego męża, ponieważ należy wykazać, że żona znajduje się w niedostatku (w przypadku rozwodu z wyłącznej winy męża wystarczające jest wykazanie, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji).

Ile trwa obowiązek alimentacyjny w przypadku rozwodu bez orzekania o winie

Inaczej też kształtuje się czas trwania obowiązku alimentacyjnego w przypadku rozwodu bez orzekania o winie. Obowiązek taki wygasa w trzech przypadkach:

– w razie zawarcia przez małżonka uprawnionego do alimentów nowego małżeństwa;

– w razie upływu pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności Sąd, na żądanie małżonka uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni;

– w razie śmierci któregokolwiek z byłych małżonków.

Alimenty na byłą żonę a rozwód z winy obu stron

Tego rodzaju rozstrzygnięcia również często pojawiają się w mojej praktyce zawodowej. Musicie bowiem Państwo pamiętać, że Sąd nie będzie badał, który z małżonków w większym zakresie przyczynił się do rozpadu pożycia małżeńskiego. Wystarczy zatem, że przyczyniliście się Państwo nawet w 1% do rozkładu pożycia małżeńskiego, aby Sąd był już zobowiązany do orzeczenia rozwodu z winy obu stron.

Wszystkie rozważania dotyczące obowiązku alimentacyjnego poczynione przy rozwodzie bez orzekania o winie mają zastosowanie również do tej sytuacji – z jednym istotnym zastrzeżeniem dotyczącym czasu trwania obowiązku alimentacyjnego. Ten bowiem nie będzie ograniczony pięcioletnim terminem od orzeczenia rozwodu. Obowiązek ten ma zatem co do zasady charakter dożywotni.

Podsumowanie

Rodzaj rozwodu ma kluczowe znaczenie dla kształtu przyszłego obowiązku alimentacyjnego względem małżonka. Zanim podejmiecie Państwo decyzję o rozwodzie warto skonsultować swoją sprawę z adwokatem rodzinnym. Alimenty na żonę po rozwodzie mogą zostać zasądzone w zasadzie dożywotnio (bez ograniczenia terminem) i taki stan rzeczy będzie rzutował na Państwa sytuację osobistą i finansową. Warto zatem „dmuchać na zimne” i w odpowiedni sposób przygotować się do takiej sprawy. Jeżeli potrzebujecie Państwo wsparcia prawnego – zapraszam do kontaktu. 🙂

Zamieszczony na niniejszej stronie wpis ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej w rozumieniu ustawy o Adwokaturze.