Pozbawienie władzy rodzicielskiej a alimenty

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a alimenty – czym jest władza rodzicielska?

Każdy z nas intuicyjnie rozumie pojęcie władzy rodzicielskiej. Dla porządku jednak warto przytoczyć ustawową definicję, która znajduje się w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (dalej jako: „krio”). Po omówieniu zakresu władzy rodzicielskiej – przedstawię Państwu sytuacje, w których może ona zostać ograniczona, a nawet odebrana.

Władza rodzicielska co do zasady przysługuje obojgu rodzicom. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców.

Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

Sama władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak wymaga tego dobro dziecka i interes społeczny, a rodzice przed powzięciem decyzji o ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Władza rodzicielska to nie tylko uprawnienia rodziców. To przede wszystkim liczne obowiązki, które statuują przepisy prawa. Pozbawienie władzy rodzicielskiej a alimenty – te pojęcia pozostają w związku z tymi obowiązkami, bowiem uchybienia w tym przedmiocie mogą skutkować pozbawieniem władzy rodzicielskiej.

Rodzice przede wszystkim są zobowiązani do wychowywania dziecka, które pozostaje pod ich opieką. Powinni kierować jego zachowaniem oraz troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka – przygotowując je tym samym do życia w społeczeństwie.

Praktyka pokazuje jednak, że nie wszyscy rodzice są w stanie zadośćuczynić swoim obowiązkom. Różnego rodzaju zaniedbania lub nawet zachowania karygodne (np. stosowanie kar cielesnych), mogą skutkować ograniczeniem lub pozbawieniem władzy rodzicielskiej. Sąd wyda takie orzeczenia jeżeli w jego ocenie pozytywnie wpłynie na sytuację dziecka – chroniąc je tym samym przed negatywnym działaniem jednego z rodziców.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a alimenty – ten pierwszy rodzaj orzeczenia będzie stosowany jedynie w wyjątkowych przypadkach. Sąd w pierwszym rzędzie – w razie ewentualnych nieprawidłowości – będzie rozważał ograniczenie władzy rodzicielskiej.

Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.

W braku porozumienia, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

Jeżeli małżonkowie przygotują zgodny wniosek – sąd nie będzie orzekał o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.

Sąd podczas wydawania orzeczenia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej jednego rodzica będzie kierował się dobrem dziecka. W praktyce może chodzić o różne sytuacje, a decyzja sądu ma charakter uznaniowy. Wszystkie zachowania, które mogą być odczytywane jako zaniedbywanie obowiązków względem dziecka lub nadużywanie władzy rodzicielskiej będą brane pod uwagę podczas wydawania orzeczenia.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a alimenty – kiedy takie orzeczenie może zapaść?

Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.

Orzeczenie o pozbawieniu władzy rodzicielskiej nie ma charakteru definitywnego. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.

Czy pozbawienie władzy rodzicielskiej wpływa na obowiązek alimentacyjny?

W tym miejscu wracamy do tytułowego zagadnienia, a mianowicie do relacji jaka zachodzi między pozbawienie władzy rodzicielskiej a alimenty. Czy pozbawienie władzy rodzicielskiej oznacza, że taki rodzic nie musi płacić alimentów?

Nic z tych rzeczy! Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie wpływa na istnienie obowiązku alimentacyjnego. Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej musi dalej łożyć na swoje dziecko. Jeżeli dobrowolnie nie będzie wykonywał tego zobowiązania, kwota należnych alimentów będzie mogła zostać ściągnięta przy użyciu przymusu państwowego – w drodze postępowania egzekucyjnego (o ile uprzednio zapadnie wyrok zasądzający alimenty, który będzie można wykonać).

Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Co więcej – osiągnięcie przez dziecko pełnoletniości nie oznacza, że obowiązek alimentacyjny automatycznie wygaśnie. Dziecko może domagać się zapłaty na swoją rzecz alimentów tak długo, jak długo nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Ważne przy tym, aby dziecko dokładało należytych starań (np. uczyło się) w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej będzie zatem zobowiązany do płacenia alimentów na swoje dziecko. Będzie mógł jednak domagać się uchylenia świadczeń alimentacyjnych względem pełnoletniego dziecka, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla niego uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Co więcej taki rodzic będzie mógł domagać się ewentualnego obniżenia obowiązku alimentacyjnego. W każdym przypadku wiążąca będzie jednak decyzja sądu, a to oznacza, że będziecie mogli Państwo podjąć odpowiednią obronę – samodzielnie lub z udziałem profesjonalnego pełnomocnika (adwokata lub radcy prawnego). Więcej informacji znajdziecie w moim poprzednim wpisie blogowym, który poświęciłam obronie w sprawie o uchylenie alimentów.

Podsumowanie

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a alimenty – między tymi pojęciami nie zachodzi żadna relewantna relacja. Rodzic ograniczony we władzy rodzicielskiej, a nawet jej pozbawiony, bynajmniej nie jest zwolniony z obowiązku płacenia alimentów. Przyjęcie odmiennego rozumowania stałoby w sprzeczności z podstawową zasadą prawa rodzinnego, która zakłada, że rodzic musi partycypować w kosztach utrzymania dziecka – realizując tym samym swoje elementarne obowiązki względem niego.

Wpisy blogowe zamieszczone na niniejszej stronie internetowej nie stanowią porady prawnej. Pamiętaj, że każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnego podejścia. Jeżeli chcesz uzyskać wsparcie prawne w Twojej sprawie – zapraszam do nawiązania kontaktu.