Obniżenie alimentów – jak i kiedy można obniżyć alimenty?

Czy można obniżyć alimenty? Czy sąd może obniżyć alimenty?

Tak, można domagać się obniżenia uprzednio zasądzonych alimentów. Podstawą prawną takiego żądania jest art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej k.r.o.), który stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. W tym celu należy skierować pozew do właściwego Sądu, który po analizie sprawy może obniżyć alimenty.

Kiedy można obniżyć alimenty – jak skutecznie obniżyć alimenty?

Obniżenia alimentów można domagać się wówczas, gdy spełnione są ustawowe przesłanki. Sam przepis wymaga jednak dodatkowego wytłumaczenia. Wyjątkowo trafne i klarowne stanowisko w tym zakresie zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 lipca 1974 roku w sprawie o sygnaturze akt. II Co 9/74.

Przez zmianę stosunków na gruncie art. 138 k.r.o. należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu. Zmiana zatem stosunków tak pojmowanych jest zmianą okoliczności, od których zależy istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1974 roku, sygn. akt II Co 9/74).

Nie każda jednak zmiana skutkuje zmianą orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Zmiana musi być bowiem istotna i trwała. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że dla stwierdzenia czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o. należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności – na tle sytuacji ogólnej – mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych i wyczerpują te przesłanki, które w sposób istotny wpływają na zakres obowiązku alimentacyjnego.

Zakres zaś obowiązku alimentacyjnego wyznacza art. 135 § 1 k.r.o. Zakres świadczeń alimentacyjnych jest podwójnie uzależniony – z jednej strony zależy on od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, zaś z drugiej strony – od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Współzależność między usprawiedliwionymi potrzebami uprawnionego, a zarobkowymi i majątkowymi możliwościami zobowiązanego wyraża się tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspakajane w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

Jeżeli zatem Państwa sytuacja osobista/majątkowa, która to z kolei ma wpływ na zakres obowiązku alimentacyjnego, uległa trwałej i zasadniczej zmianie, skierowanie pozwu o obniżenie alimentów może okazać się zasadne. Rzecz jasna nie sposób tutaj o jakąkolwiek gwarancję – Sąd przeprowadzi postępowanie dowodowe i oceni te okoliczności. Każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnej analizy.

Tytułem przykładu przywołam dwie sprawy, które doskonale obrazują rzeczone zagadnienie.

Wyrok Sądu Rejonowego w Puławach III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 14 maja 2021 roku (III RC 337/19) – oddalenie powództwa o zasądzenie alimentów.

W stanie faktycznym będącym przedmiotem oceny przez Sąd Rejonowy w Puławach ojciec dzieci domagał się obniżenia wcześniej zasądzonych alimentów z kwoty po 700 zł miesięcznie do kwot: po 500 zł miesięcznie na rzecz syna i po 400 zł miesięcznie na rzecz córki. W dacie orzekania syn powoda miał 6 lat, a córka 4 lata.

Matka małoletnich w dniu wydania orzeczenia w przedmiocie zasądzenia alimentów miała 24 lata, utrzymywała siebie i małoletnie dzieci z zasiłku w kwocie 1000 zł i zamieszkiwała wspólnie z dziećmi u swojej matki. Ojciec dziecka natomiast pracował w Niemczech, gdzie zarabiał 1300 euro. Na dzień wydawania orzeczenia w przedmiocie obniżenia alimentów powód był zatrudniony na ½ etatu na stanowisku kierowca-dostawca z wynagrodzeniem 1300 zł brutto miesięcznie.

Sąd uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu poza wątpliwością pozostaje, że u powoda doszło do zmiany stosunków. W każdym razie zmiana ta nie uzasadnia obniżenia alimentów. Powód nie wskazał w pozwie okoliczności, które uzasadniają rezygnację z pracy w Niemczech i powrót do kraju i zmianę pracy na mniej dochodową. Sąd uznał, że powód nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych (jest młody, zdrowy i ma na utrzymaniu tylko swoje dzieci).

Wyrok Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 13 sierpnia 2015 roku (III RC 229/15) – uwzględnienie powództwa o obniżenie alimentów.

W stanie faktycznym będącym przedmiotem oceny przez Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej powód wniósł o uchylenie obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej żony – względnie wnosił o obniżenie kwoty alimentów.

W przeszłości w sprawie zapadło orzeczenie w przedmiocie podwyższenia alimentów na rzecz żony z kwoty 1100 zł do 1400 zł miesięcznie. W dacie podwyższania alimentów powód pracował jako górnik w kopalni i jego wynagrodzenie za marzec 2014 roku wynosiło 2143 zł. Ponadto z tytułu diet za marzec 2014 roku otrzymał dodatkową kwotę 14.850 zł.

W dacie wydawania orzeczenia w przedmiocie obniżenia alimentów powód miał 53 lata. W przeszłości uczestniczył w wypadku, który rzutował na jego stan zdrowia, a w 2015 roku przeszedł na emeryturę. Wysokość emerytury powoda wynosiła 2435,22 zł. Po obniżeniu kwoty emerytury o zaliczki na podatek, ubezpieczenie zdrowotne i alimenty na rzecz żony, pozostaje mu kwota 551,02 zł.

Pozwana żona nie posiadała wypracowanej emerytury i jej jedynym źródłem utrzymania są alimenty otrzymywane od męża oraz prace dorywcze.

W przedmiotowej sprawie Sąd obniżył alimenty z kwoty 1400 zł do 800 zł miesięcznie uznając, że u powoda doszło do zasadniczej i trwałej zmiany stosunków.

Pozew o obniżenie alimentów – jak napisać pismo o obniżenie alimentów do sądu?

Pozew o obniżenie alimentów powinien spełniać warunki pisma procesowego, a nadto czynić zadość warunkom opisanym w art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c). Pozew jest pismem niezwykle sformalizowanym, dlatego jeżeli nie czujecie się Państwo na siłach, aby samodzielnie przygotować pozew o obniżenie alimentów – zapraszam do kontaktu.

 Art. 126 k.p.c.

• 1. Każde pismo procesowe powinno zawierać:
  1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane;
  2) imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
  3) oznaczenie rodzaju pisma;
  4) osnowę wniosku lub oświadczenia;
  5) w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
  6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
  7) wymienienie załączników.
  § 1¹. Do pisma procesowego dołącza się załączniki wymienione w tym piśmie.
  § 2. Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz:
  1) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron albo, w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – adres do korespondencji wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
  1idx1) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron,
  2) numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub
  3) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.
  § 2¹. Dalsze pisma procesowe, poza elementami określonymi w § 1, powinny zawierać sygnaturę akt.
  § 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo albo uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który wcześniej nie złożył pełnomocnictwa. Jeżeli pełnomocnik dokonał wyboru wnoszenia pism za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa wnosi się za pośrednictwem tego systemu.
  § 3¹. Przepisu § 3 nie stosuje się do pism wnoszonych w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
  § 4. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.
  § 5. Pismo procesowe wniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

 Art. 187 k.p.c.

• 1. Pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a nadto zawierać:
  1) dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pieniężna;
  1idx1) oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia;
  2) wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu;
  3) informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.
  § 2. Pozew może zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawyw nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:
  1) wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
  2) dokonanie oględzin;
  3) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;
  4) zażądanie dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich, wraz z uprawdopodobnieniem, że strona sama nie może ich uzyskać.

Jak uzasadnić pozew o obniżenie alimentów?

Tak jak wspominałam wcześniej – w Państwa sprawie musi dojść do istotnej i trwałej zmiany stosunków, które mają wpływ na zakres obowiązku alimentacyjnego. Należy powoływać się tylko na te fakty, które mają związek z tą okolicznością. Pomocne okażą się dowody w postaci różnego rodzaju dokumentów, ale także zeznań świadków. Sąd musi dojść do przekonania, że obniżenie alimentów w Państwa sprawie jest celowe, bowiem znajduje uzasadnienie w okolicznościach faktycznych.

Samo uzasadnienie nie powinno być bardzo rozbudowane. Sąd doceni przejrzyste i logiczne przedstawienie faktów – w kolejności chronologicznej – które rzecz jasna będą poparte dowodami.

Jeżeli powołujecie się Państwo na jakąś okoliczność – warto pod tym fragmentem tekstu napisać, który dowód wskazuje na zaistnienie tego faktu. Sąd będzie mógł natychmiast zweryfikować prawdziwość Państwa twierdzeń, a sama praca nad sprawą zajmie mu mniej czasu.

Pozew o obniżenie alimentów właściwość sądu

Pozew o obniżenie alimentów lub stwierdzenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego należy złożyć do Sądu właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego.

Ile kosztuje sprawa o obniżenie alimentów?

Można wyróżnić kilka kosztów – np. koszt profesjonalnego zastępstwa procesowego oraz koszty sądowe. W tym miejscu skupię się jednak na opłacie sądowej, którą należy uiścić wraz z powództwem o obniżenie alimentów lub wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych.

Opłata od pozwu jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu. Aby obliczyć wartość przedmiotu sporu w Państwa sprawie należy od kwoty dotychczas zasądzonych alimentów odjąć kwotę alimentów po obniżce i tę wartość pomnożyć przez dwanaście.

 Tytułem przykładu:

– dotychczas zasądzone alimenty – 1500 zł;

– domagacie się Państwo obniżenia alimentów do 1000 zł;

– wartość przedmiotu w takiej sprawie wynosi 6000 zł (1500 zł – 1000 zł = 500 zł x 12 miesięcy = 6000 zł).

W celu ustalenia wysokości opłaty sądowej w sprawie o obniżenie alimentów należy sięgnąć do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Art. 13

W sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej:

1)

do 500 złotych – w kwocie 30 złotych;

2)

ponad 500 złotych do 1 500 złotych – w kwocie 100 złotych;

3)

ponad 1 500 złotych do 4 000 złotych – w kwocie 200 złotych;

4)

ponad 4 000 złotych do 7 500 złotych – w kwocie 400 złotych;

5)

ponad 7 500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych;

6)

ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych;

7)

ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1 000 złotych.

2.

W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.

W podanym przykładzie wysokość opłaty sądowej będzie wynosić 400 zł.

Podsumowanie

Jeżeli doszedłeś do wniosku, że w Twojej sprawie zostały spełnione przesłanki uzasadniające obniżenie alimentów, to możesz złożyć stosowny pozew w tym przedmiocie. Pamiętaj jednak, że Sąd dokładnie przeanalizuje Twoją sytuację. Musisz poprzeć swoje twierdzenia odpowiednimi dowodami, tak aby zwiększyć swoje szanse na sukces w sprawie. Jeżeli nie czujesz się na siłach, aby samodzielnie sporządzić pozew o obniżenie alimentów – skontaktuj się ze mną. Przejmę na siebie ciężar prowadzenia sprawy i dołożę wszelkich starań, aby uzyskać satysfakcjonujące orzeczenie.